Z okazji stulecia Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich przypominamy ważne wydarzenia z historii naszej dyscypliny. W ramach cyklu "Medalowe polskie wiosła na igrzyskach" będziemy w każdym miesiący jubileuszowego roku PZTW przybliżać jedną z dwunastu medalowych olimpijskich imprez, kulisy rywalizacji oraz sylwetki polskich medalistów.

Dla naszych wioseł wszystko zaczęło się w 1924 roku, ale dwie osady odpadły wówczas w eliminacjach. Cztery lata później do Amsterdamu również wyleciały dwie osady. Nasza ósemka (Otton Gordziałkowski, Stanisław Urban, Andrzej Sołtan-Pereświat, Marian Wodziański, Janusz Ślązak, Wacław Michalski, Józef Łaszewski, Henryk Niezabitowski, Jerzy Skolimowski) zajęła czwarte miejsce, jednak brąz udało się zdobyć czwórce ze sternikiem (Franciszek Bronikowski, Edmund Jankowski, Leon Birkholz, Bernard Ormanowski, Bolesław Drewek). Okoliczności tego osiągnięcia były jednak dość nietypowe.

Warunki były trudne - tor w Amsterdamie był bardzo wąski, przez co jednocześnie mogły startować maksymalnie dwie osady. Na starcie stanęło w sumie 11 reprezentacji. Rywalizowano w parach – zwycięzcy przechodzili dalej, pokonani walczyli w repasażach. Dwie porażki przesądzały o odpadnięciu z olimpijskiego turnieju.

Nasza osada odniosła trzy zwycięstwa (pokonując Japonię, Francję i Belgię). W grze o medale byli jeszcze Włosi i Szwajcarzy. Dzień przed wielkim finałem doszło jednak do nietypowego wydarzenia - komitet regat skierował do polskiej ekipy wniosek, by biało-czerwoni zrezygnowali z występu w finale i w imię "ducha sportu" zmierzyli się w dodatkowym biegu ze Szwajcarami. Jerzy Loth - szef polskiej reprezentacji olimpijskiej - kierując się honorowymi pobudkami przystał na tę propozycję.

Znaczek pocztowy nawiązujący do olimpijskiej rywalizacji (fot. Wikipedia.com)

Polacy dowiedzieli się o starcie z niewielkim wyprzedzeniem, podczas gdy ich rywale przygotowywali się do niego znacznie dłużej. Ostatecznie Szwajcarzy dotarli do mety o 5 sekund szybciej i to oni zmierzyli się w finale z Włochami. Piątka olimpijczyków mimo to została bardzo ciepło przyjęta w ojczyźnie. Wszyscy zawodnicy reprezentowali barwy Bydgoskiego Towarzystwa Wioślarskiego. Na ich dalsze losy wielki wpływ wywarła wojna.

Leon Birkholz (1904-1968) wioślarską przygodę rozpoczął 4 lata przed występem na igrzyskach. Na koncie ma medale Mistrzostw Polski oraz Mistrzostw Europy. We wrześniu 1939 roku został wzięty do niewoli, ale potem został zwolniony z obozu i wrócił do Bydgoszczy. Po wojnie odmówił wstąpienia do partii, a jego żona wkrótce potem została oskarżona o szpiegostwo. Birkholz starcił cały majątek. Resztę życia poświęcił wierze i został zakonnikiem. W 1968 roku został potrącony samochodem przez nieznanego sprawcę i po miesiącu walki o życie zmarł.

Bernard Ormanowski (1907-1984) pełnił rolę szlakowego czwórki. W barwach bydgoskiego klubu wielokrotnie zdobywał medale Mistrzostw Polski. Jego kariera zawodnicza zakończyła się w 1945 roku - po pierwszych powojennych mistrzostwach kraju. W trakcie działań wojennych przebywał w Bydgoszczy, gdzie był kierowcą. W kolejnych latach realizował się jako trener - do jego najwybitniejszych wychowanków należą Jerzy Broniec i Alfons Ślusarski. Zmarł w Bydgoszczy i tam też został pochowany.

Edmund Jankowski (1903-1939) całe życie dzielił między wioślarstwo a wojsko. Dwukrotnie zdobywał złoto Mistrzostw Polski w czwórce bez sternika (1927, 1929). Na koncie ma także brąz Mistrzostw Europy (1929). Pasjonował się także sportami zimowymi - zwłaszcza łyżwiarstwem. W 1939 roku jako porucznik rezerwy piechoty brał udział między innymi w Bitwie nad Bzurą oraz w obronie Warszawy. W listopadzie został złapany i rozstrzelany przez Gestapo.

Franciszek Bronikowski (1907-1964) również był członkiem brązowej osady z Mistrzostw Europy (1929) i także zdobył wiele medali Mistrzostw Polski. Na początku lat trzydziestych poświęcił się pracy w rodzinnym biznesie - fabryce mebli, którą prowadził jego ojciec. W 1939 roku brał udział w obronie Warszawy. Rok później został wysiedlony z własnego domu. Po wojnie wrócił do wioślarstwa - w 1946 roku zdobył złoty medal Mistrzostw Polski w dwójce ze sternikiem. Potem działał jako sędzia i trener. W ostatnich latach życia przeniósł się z rodziną do Milanówka, gdzie znów otworzył zakład stolarski. 76 lat po brązowym medalu olimpijskim Franciszka Bronikowskiego w Amsterdamie, jego wnuk Adam walczył o taki sam krążek podczas igrzysk w Atenach, przegrywając go jednak o 0,07 sekundy.

Bolesław Drewek (1903-1972) najpierw próbował swoich sił jako wioślarz, potem jako sternik. I to właśnie w tej drugiej roli startował podczas Igrzysk w Amsterdamie. Z bydgoskim klubem był związany od 1924 roku. Podczas II Wojny Światowej walczył w 61. Pułku Piechoty. W 1944 roku został wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec. Po powrocie przeniósł się do Gdańska i podjął pracę w Narodowym Banku Polskim. Wioślarstwo wciąż odgrywało ważną rolę w jego życiu - przez wiele lat był prezesem Okręgowego Związku Towarzystw Wioślarskich w Gdańsku oraz realizował się jako sędzia międzynarodowy.

Źródła:

- "Express Bydgoski"
- Wikipedia.org