Z okazji stulecia Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich przypominamy ważne wydarzenia z historii naszej dyscypliny. W ramach cyklu "Medalowe polskie wiosła na igrzyskach" będziemy w każdym miesiącu jubileuszowego roku PZTW przybliżać jedną z dwunastu medalowych olimpijskich imprez, kulisy rywalizacji oraz sylwetki polskich medalistów.

Kolejne, drugie Igrzyska Olimpijskie w roku 1932 odbyły się w Los Angeles. Zbiegły się w czasie z Wielkim Kryzysem, wywołanym słynnym krachem na nowojorskiej giełdzie Wall Street w tak zwany „czarny czwartek”. W związku z tym – a także przez konieczność odbycia długiej i męczącej podróży za ocean – wielu sportowców spoza obu Ameryk nie mogło sobie pozwolić na start w tych zawodach. Polska wystawiła z kolei reprezentację siedemnastu mężczyzn i trzech kobiet, z czego siedem osób tworzących trzy osady startowało w konkurencjach wioślarskich.

Konkurencje wioślarskie zakończyły się spektakularnym sukcesem biało-czerwonych. Z siedmiu regat aż w trzech na podium uplasowali się wioślarze z Polski. W wioślarskiej klasyfikacji medalowej zajęliśmy szóste miejsce. Jeśli spojrzeć jednak na samą liczbę zdobytych medali, to Polacy uplasowaliby się ex aequo na drugim miejscu!

Dwójka bez sternika w składzie Jan Krenz-Mikołajczak i Henryk Budziński (obaj z wielkopolskiego KW-04 Poznań) bez problemu wygrała bieg eliminacyjny, co dało awans do finału. Dysponujący niskim wzrostem (odpowiednio 172 i 170 centymetrów), ale ogromnym hartem ducha Polacy wystartowali z dużym tempem w wyścigu finałowym, w którym startowały również osady Nowej Zelandii, Holandii oraz będącej zdecydowanym faworytem Anglii. Według relacji oglądających ten start, biało-czerwoni w pewnym momencie opadli jednak z sił, co spowodowało, że Anglicy wyprzedzili ich o osiem sekund, a Nowozelandczycy o sześć. Niemniej jednak po zaciętej walce polski duet wyprzedził o dwie dziesiąte sekundy Holandię, w konsekwencji zdobywając brązowy medal, który w kraju został uznany za niespodziankę i był przyjęty z ogromnym entuzjazmem.

Jan Krenz-Mikołajczak (1907-2002) - sportowiec multidyscyplinarny. Poza wioślarstwem zajmował się również narciarstwem, łyżwiarstwem, sportami motocyklowymi, tenisem czy żeglarstwem. Mierzył 172 centymetry, ważył 68 kilogramów, a w Poznaniu uzyskał także tytuł inżyniera budownictwa. Brązowy medal olimpijski pozostał jego największym sukcesem, ale zdobywał także medale mistrzostw Europy (w tym złoty w 1930 roku, w rywalizacji dwójek bez sternika). W 1943 roku wywieziony najpierw przez Niemców w celu budowy fortyfikacji na linii Witebsk-Orsza-Smoleńsk, następnie zesłany przez Armię Czerwoną do obozu pracy pod Leningradem. Uciekł z niego w 1946 roku i powrócił do Poznania. Honorowy członek Polskiego Związku Towarzystw Wioślarskich. Jego dzieci Paweł i Ewa także z sukcesami uprawiały wioślarstwo.

Henryk Budziński (1904-1983) – razem z Janem Krenzem zdobywał złoty medal mistrzostw Europy. Poza wioślarstwem uprawiał także żeglarstwo. Ośmiokrotny mistrz Polski w wioślarstwie, dwukrotny wicemistrz Europy. W czasie kampanii wrześniowej dostał się do niewoli radzieckiej. W grudniu przekazano go do niewoli niemieckiej, ale zdołał z niej zbiec. Potem ukrywał się w Warszawie jako Józef Kobyliński. Powstaniec Warszawski. Po wojnie osiadł w Gdańsku, gdzie pracował między innymi w przedsiębiorstwie budowlanym.

Drugi medal wywalczyła dwójka ze sternikiem w składzie Jerzy Braun, Janusz Ślązak, Jerzy Skolimowski (sternik). 13 sierpnia w rywalizacji na Long Beach Marine Stadium panowie zdobyli srebrny medal, w wyścigu finałowym rywalizując z uczestnikami i z Brazylii, Francji i Stanów Zjednoczonych. Osada gospodarzy wyprzedziła naszych zawodników o ponad pięć sekund, ale pozostałym uczestnikom nie pozostawiliśmy złudzeń, zostawiając w tyle Francję z dziesięcioma sekundami zapasu i o ponad dwadzieścia sekund Brazylię.

Jerzy Braun (1911-1968) – Bydgoszczanin, dwa medale olimpijskie na Igrzyskach w Los Angeles pozostały jego największym sukcesem, ale zdobywał także dwukrotnie medal mistrzostw Europy i aż trzynaście razy stanął na najwyższym stopniu podium mistrzostw Polski. W latach trzydziestych w klubie Delfin Warszawa uprawiał także pływanie i piłkę wodną. W trakcie wojny walczył jako podporucznik rezerwy, w składzie Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich (później 3. Dywizja Strzelców Karpackich) brał udział w oblężeniu Tobruku, a także odbijał klasztor na Monte Cassino. Po wojnie pozostał w Anglii.

Janusz Ślązak (1907-1985) – urodzony w Warszawie, poprzednio występował na Igrzyskach w Amsterdamie, jako członek osady ósemek, która zajęła czwarte miejsce. Dwukrotny medalista olimpijski z Los Angeles, srebrny medalista mistrzostw Europy. Pięciokrotny mistrz Polski. W trakcie wojny jako podporucznik rezerwy walczył w składzie Armii „Modlin”, dostał się do niewoli, przebywał m.in. w oflagu Woldenberg. Po zakończeniu wojny trener wioślarski.

Jerzy Skolimowski (1907-1985) – pochodził z Łukowa. Wyróżniał się niskim wzrostem (150 cm). Magister inżynier architektury, projektował m.in. wnętrza okrętów MS Piłsudski i MS Batory. Uczestniczył w trzech Igrzyskach, w Amsterdamie zajął czwarte miejsce w wyścigu ósemek, dwukrotny medalista z Los Angeles. Zdobył także srebrny medal mistrzostw Europy, pięciokrotnie wygrywał mistrzostwo Polski. W trakcie wojny walczył w wojnie obronnej. Uwięziony na Węgrzech uciekł i przedostał się do Francji. Trafił do Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, brał udział w bitwie o Tobruk. Jako oficer wywiadu prowadził działalność wywiadowczą na Bałkanach i we Włoszech. Po wojnie pracował w Anglii pod przybranym nazwiskiem jako architekt. Zaprojektował m.in. Polski Cmentarz Wojenny na Monte Cassino.



Trzeci medal wywalczyła czwórka ze sternikiem w składzie Jerzy Braun, Janusz Ślązak, Stanisław Urban, Edward Kobyliński, Jerzy Skolimowski (sternik). W wyścigu kwalifikacyjnym wyprzedziła osady z USA i Japonii (obie odpadły później w repasażach), awansując bezpośrednio do finału odbywającego się 13 sierpnia – w ten sam dzień, w którym Jerzy Braun, Jerzy Skolimowski i Janusz Ślązak rywalizowali w dwójce ze sternikiem. Nasi reprezentanci mimo to zdołali zająć drugie miejsce, wyprzedzając osadę z Nowej Zelandii o sześć sekund, plasując się siedem sekund za Włochami i Niemcami. Złoto wygrali nasi zachodni sąsiedzi o zaledwie dwie dziesiąte sekundy.

Edward Kobyliński (1908-1992) – dwukrotny olimpijczyk (w Berlinie zajął szóste miejsce w finale dwójek bez sternika), ośmiokrotny mistrz Polski i reprezentant klubów warszawskich. Walczył w kampanii wrześniowej. Uczestnik bitwy pod Kockiem. Po II wojnie światowe nadal zaangażowany w wioślarstwo jako trener polskiej kadry narodowej (1953-1954), a także prezes PZTW w latach 1982-1984.

Stanisław Urban (1907-1940) – był w składzie ósemki z Amsterdamu, mistrz Polski z 1933 roku. Oprócz wioślarstwa uprawiał także rugby w AZS Warszawa. Podporucznik rezerwy w trakcie kampanii wrześniowej. Wzięty do niewoli radzieckiej znalazł się w obozie w Kozielsku. Prawdopodobnie zamordowany w Katyniu. Jego nazwisko widnieje na tablicy upamiętniającej olimpijczyków będących ofiarami NKWD znajdującej się w Bazylice katedralnej św. Michała i św. Floriana w Warszawie.

Źródła:

"Głos Wielkopolski"
"Poznańskie Historie"
wikipedia.org